هدف از اين تحقيق، تعيين شدت راديواکتيويته طبيعي و شاخص هاي خطر سنگ هاي گرانيتي ايران است که به عنوان مصالح ساختماني به صورت نما و سنگ فرش کف و پلکان در فضاهاي مسکوني استفاده مي شود.

به منظور تعيين کاربري سنگ هاي گرانيتي در راستاي اهداف زيست محيطي و توسعه پايدار، مقدار دوز مؤثر تشعشع اين گرانيت ها محاسبه شد. روش تحقيق براساس تعيين مقادير ايزوتوپ هاي 226Ra، 232Th و 40K توسط دستگاه اسپکترومتر جرم بر روي 62 نمونه از سنگ هاي گرانيتوئيدي که از 13 منطقه ايران جمع آوري شده، صورت گرفته است. به منظور صحت سنجي اطلاعات ايزوتوپي، مطالعات پتروگرافي شامل بافت، رنگ، نوع کاني هاي اصلي و فرعي و تعيين نام دقيق گرانيت با استفاده از ميکروسکوپ پلاريزان بر روي نمونه هاي سنگي نيز انجام شد.

يافته هاي اين تحقيق نشان مي دهد که مشاهدات ميکروسکوپي و داده هاي ايزوتوپي با يکديگر تطابق خوبي دارند. به عبارت ديگر هرچه نمونه هاي گرانيتي مورد مطالعه رنگ روشن تري دارند و از کانيهاي فرعي (مانند زيرکن، آپاتيت و تيتانيت) غني تر هستند، غلظت عناصر راديواکتيو در آنها بالاتر است. بيشترين مقدار ميانگين، فعاليت هسته هاي 226Ra، 232Th و 40K به ترتيب عبارتند از 128، 6/118 و Bq kg-1 46/1385براي گرانيت هاي کردستان، بيرجند و زنجان. ميانگين غلظت سه ايزوتوپ فوق الذکر براي ايران به ترتيب عبارت از60. 39 78. 47, و Bq kg-1 884. 72 است. ضمن اينکه هريک از اين مقادير از حد استاندارد جهاني تعيين شده براي گرانيت ها بالاتر است.

با استفاده از نرم افزار Excel و فرمول هاي استاندارد، مهمترين شاخص هاي خطر براي 62 نمونه گرانيت محاسبه شد و ميانگين اطلاعات تحت عناوين فعاليت معادل راديوم Bq kg-1) 240. 72)، ميزان دوز پرتوگيري خارجي و داخلي در هواي باز (0. 0-32506. 65012)، دوز پرتوگيري داخلي (0. 81334)، نرخ دوز مؤثر سالانه 0. 13759 mSv/yr))، دوز احتمال ابتلا به خطر سرطان Sv/yr) 0. 48155) و شاخص تشعشع گاما (0. 88856) محاسبه گرديد. نتايج نشان مي-دهند که ميانگين شاخص هاي خطر در گرانيت هاي مورد مطالعه براي اماکن عمومي کمتر از حد مجاز است که توسط استاندارد UNSCEAR تعيين شده است، اما به دليل احتمال خطر تشعشع زياد، کاربرد اين گرانيت ها در فضاهاي داخلي ساختمان به ويژه براي فضاهاي بسته مانند بيمارستان ها، فضاهاي آموزشي، زندان ها، آسايشگاه ها، دکوراسيون و تجهيزات زينتي جايز نيست. همچنين به دليل بالابودن شاخص هاي خطر به ترتيب اولويت در گرانيت هاي بيرجند، کردستان، زنجان، آذربايجان و تکاب، کاربري اين نمونه ها در فضاهاي بسته و اماکن خصوصي جايز نيست و رعايت احتياط جدي تري لازم است.

باتوجه به اينکه محيط زيست يکي از شاخص هاي اصلي توسعه پايدار است، رعايت استانداردهاي اين تحقيق در خصوص دوز پرتوگيري هريک از شاخص هاي خطر، سبب کاهش بيماري هاي ناشي از راديواکتيويته طبيعي مي شود و در جهت رسيدن به توسعه پايدار کمک قابل توجهي به ارکان توسعه (اقتصاد، جامعه و محيط زيست) خواهد بود.